Poziom cukru po jedzeniu, określany również jako glikemia poposiłkowa jest parametrem służącym do diagnostyki takich zaburzeń metabolicznych jak cukrzyca. Jakie są normy stężenia i jak przebiega badanie? Czytaj dalej i rozwiej wszelkie wątpliwości.
Mianem glikemii poposiłkowej określa się poziom cukru po jedzeniu. Stężenie glukozy regulowane jest przez hormon o nazwie insulina. Jest on produkowany przez komórki beta wysp Langerhansa trzustki. Poziom cukru we krwi uzależniony jest jednak od wielu czynników, w tym nie tylko diety, ale także czynników genetycznych i środowiskowych. Choroby metaboliczne, takie jak cukrzyca powodują zaburzenie stężenia glukozy we krwi. Dlatego tak ważne jest, aby zachować jej prawidłowy poziom.
Gliekemia poposiłkowa — jak wygląda poziom cukru po jedzeniu?
Po jedzeniu poziom glukozy we krwi gwałtowanie rośnie. Ma to miejsce na ok. 10-15 minut po spożyciu posiłku. Najwyższe stężenie węglowodany osiągają ok. 1 h po jedzeniu. Natomiast po upływie ok. 3 godzin, poziom ten powinien wracać do normy.
U zdrowego człowieka, nieobciążonego zaburzeniami metabolizmu, poziom cukru we krwi po 2 h po posiłku powinien wynosić do 140 mg/dl (7,8 mmol/l). Co ważne, wartość ta może różnić się w zależności od wielu czynników, w tym przede wszystkim od wieku. Wiele zależy również od rodzaju spożywanego posiłku. U osób starszych i chorych na cukrzycę norma cukru jest nieco wyższa.
Prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo (tzn. po upływie 8-12 h) powinien mieścić się w zakresie od 70 do 99 mg/dl.
Poziom cukru po jedzeniu — diabetycy
Badanie poziomu glukozy we krwi u diabetyków musi być wykonywane nieco częściej. Chorzy posiadają w domu specjalne i proste w obsłudze urządzenie do mierzenia stężenia cukru — glukometr. Kroplę krwi pobraną z palca (nakłutego uprzednio niewielkich rozmiarów igłą) umieszcza się na pasku pomiarowym, a wynik można odczytać po upływie paru chwil.
U diabetyków poziom cukru po jedzeniu jest nieco inny niż u osób zdrowych. U osób chorujących na cukrzycę typu 2 stężenie glukozy we krwi po upływie 2 h po jedzeniu powinno być zbliżone do 160 mg/dl (8,6 mmol/l). Co ciekawe, u diabetyków cierpiących z powodu cukrzycy typu 1, norma ta jest zbliżona do 140 mg/dl (7,8 mmol/l).
Hipoglikemia i hiperglikemia
Poziom cukru po jedzeniu w warunkach patologicznych może być zaniżony lub zawyżony. Wysoki poziom cukru we krwi, czyli hiperglikemia (przecukrzenie) może świadczyć o cukrzycy. Jeśli stan ten trwa długotrwale, może doprowadzić do zaburzenia funkcjonowania narządów wewnętrznych, w tym serca, nerek, wzroku, naczyń krwionośnych, ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego.
W przypadku, gdy poziom glukozy po posiłku osiąga wartość większą niż 180 mg/dl, wówczas może dojść do pojawienia się zagrażających zdrowiu i życiu objawów. Typowymi symptomami jest wzmożone pragnienie i mikcja, odczuwanie silnego zmęczenia i senności. W skrajnych przypadkach zbyt wysoki cukier po posiłku może prowadzić nawet do śpiączki, a nawet zgonu.
Zbyt niski poziom cukru po jedzeniu, czyli hipoglikemia (niedocukrzenie) wynosi poniżej 70 mg/dl. U zdrowego człowieka może pojawić się po upływie kilku lub nawet kilkunastu godzin po ostatnim posiłku. U diabetyków taka sytuacja może mieć miejsce po przyjęciu niewłaściwej (zbyt wysokiej) dawki insuliny, lub też źle dobranych leków przeciwcukrzycowych. Hipoglikemia zagrażająca życiu człowieka ma miejsce, gdy poziom glukozy we krwi spadnie poniżej 30 mg/dl. Wówczas może dojść do pojawienia się takich objawów jak m.in. drżenie włókien mięśniowych, zaburzenia koncentracji, wzmożona potliwość, uczucie niepokoju i dezorientacji, a także szybkie tętno. W takich przypadkach konieczna jest natychmiastowa pomoc lekarska.
Glukoza — jak wygląda pomiar?
Materiałem biologicznym do badania poziomu glukozy jest na ogół krew żylna. Niewielka ilość krwi jest następnie poddawana odpowiednim oznaczeniom. Wynik najczęściej uzyskuje się w ciągu dnia roboczego.
Jak przygotować się do badań?
Badanie poziomu krwi po jedzeniu nie wymaga specjalnych przygotowań. Nieco inaczej jest w przypadku oznaczenia stężenia cukru prostego na czczo. Aby wynik był miarodajny, na dobę przed pobraniem nie zaleca się wykonywać żadnych ćwiczeń fizycznych ani pić alkoholu. Pacjent powinien być także na czczo tzn. ok. 8-12 godzin po posiłku. Co więcej, na wynik badania może mieć wpływ również infekcja o podłożu wirusowym, bakteryjnym lub grzybiczym.
Cukrzyca — najczęstsza choroba metaboliczna XXI wieku
Podwyższony poziom cukru we krwi może świadczyć o rozwoju cukrzycy. Jest to bez wątpienia najczęstsza choroba metaboliczna, a liczba chorych na świecie już dawno przekroczyła 400 mln. W Polsce choruje na nią ponad 3 mln osób, a uważa się, że kolejny milion pacjentów nie zdaje sobie sprawy z tego, że choruje. W związku z tym diabetolodzy biją na alarm. Stężenie cukru we krwi (a w razie konieczności także test tolerancji glukozy) powinno się wykonywać przynajmniej raz w roku.
Cukrzyca typu 1
Cukrzyca typu 1 jest schorzeniem o podłożu autoimmunologicznym. Oznacza to, że układ odpornościowy niszczy własne komórki budujące trzustkę. W konsekwencji dochodzi do upośledzenia procesu wydzielania insuliny do krwi, w odpowiedzi na wzrost stężenia glukozy. Choroba najczęściej diagnozowana jest w okresie dzieciństwa. Jej leczenie polega na podawaniu insuliny w postaci zastrzyków domięśniowych lub podskórnych, a także stosowaniu farmakoterapii doustnej.
Cukrzyca typu 2
Cukrzyca typu 2 wynika przede wszystkim z predyspozycji genetycznych, które w odpowiedzi na ekspozycje na określone bodźce zewnętrzne, może dać pełnoobjawową chorobę. Rozpoznaje się ją już w wieku dorosłym, najczęściej przy okazji wykonywania badań profilaktycznych. Cukrzyca typu 2 jest określana również mianem insulinoniezależnej, co oznacza, że insulina nie jest stosowana przy leczeniu choroby.
Jak wygląda leczenie tego schorzenia? Lekarze zalecają przede wszystkim zmianę nawyków żywieniowych, mających na celu obniżenie indeksu BMI, a także systematyczną aktywność fizyczną.
Objawy cukrzycy
Do typowych objawów cukrzycy zaliczają się m.in.:
- wzmożone pragnienie,
- uczucie suchości w ustach,
- konieczność częstego oddawania moczu,
- problemy z koncentracją,
- senność,
- mrowienie kończyn.
Warto jednak pamiętać, że symptomy zbyt wysokiego poziomu cukru we krwi mogą się różnić osobniczo. Przy wystąpieniu jakiegokolwiek z wyżej wymienionych objawów, należy wykonać badanie poziomu cukru we krwi. Monitorowanie tego parametru stanowi jeden z filarów profilaktyki cukrzycy.
Czynniki ryzyka
Czynniki ryzyka cukrzycy wynikają przede wszystkim z prowadzenia niezdrowego stylu życia. Szczególnie niebezpieczne jest:
- stresujący tryb życia,
- nadwaga i otyłość (BMI powyżej 30),
- uzależnienie od używek, w tym przede wszystkim od alkoholu,
- brak aktywności fizycznej i siedząca praca,
- cukrzyca ciążowa,
- wysoki poziom cholesterolu we krwi,
- zaawansowany wiek,
- niektóre choroby o podłożu autoimmunologiczny, w tym stwardnienie rozsiane, niedoczynność i nadczynność tarczycy itd.,
- płeć męska.
Leczenie cukrzycy
Sposób leczenia cukrzycy uzależniony jest od przebiegu choroby i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. W większości przypadków obejmuje konieczność redukcji masy ciała i wdrożenie właściwej diety, a także aktywności fizycznej. Aby obniżyć poziom cukru we krwi, należy ściśle trzymać się zaleceń lekarza. W przypadku insulinozależności dodatkowo podaje się insulinę lub inne leki przeciwcukrzycowe. Konieczne jest utrzymanie poziomu glikemii na odpowiednim poziomie, zbliżonym do normy.
Optymalny poziom cukru po posiłku świadczy o prawidłowym metabolizmie węglowodanów. Zbyt niskie lub wysokie stężenie glukozy jest bezsprzecznym wskazaniem do powtórzenia badań. Nie wolno bagatelizować typowych objawów świadczących o zaburzeniu pracy trzustki, ponieważ mogą one zagrażać życiu i zdrowiu człowieka. Warto pamiętać o tym, że wykrycie cukrzycy na wczesnym jej etapie, umożliwia wdrożenie skuteczniejszego leczenia.
