Cukrzyca to choroba, która objawia się nie tylko pogorszonym samopoczuciem. Nieleczona może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia. Jakie są najczęstsze powikłania cukrzycy?
Zaburzenia związane z pracą trzustki i wytwarzaniem insuliny wpływają na cały organizm. Niezdiagnozowana lub niewłaściwie leczona cukrzyca może uszkodzić nerki, naczynia krwionośne, nerwy, a nawet wzrok. Dowiedz się, jakie powikłania cukrzycy grożą osobom chorym i jak można temu zapobiec.
Jak zaburzenia wytwarzania i działania insuliny wpływają na organizm?
Insulina jest hormonem, który wpływa na organizm na wiele sposobów. Jego najważniejszym zadaniem jest wspomaganie metabolizmu węglowodanów – to dzięki insulinie są one transportowane do komórek, co pozwala na zachowanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi.
W przypadku osoby chorej na cukrzycę działanie insuliny jest zaburzone. Problem ten wpływa na wiele układów i procesów zachodzących w organizmie: pracę nerek, układu krwionośnego, mózgu.
W przypadku cukrzycy typu 1., która jest chorobą autoimmunologiczną, zagrożona jest także wytwarzająca insulinę trzustka – organizm produkuje wówczas przeciwciała atakujące komórki tego organu.
Podstawowy podział powikłań cukrzycy
Powikłania związane z cukrzycą dzieli się na dwa rodzaje: wczesne, tzw. ostre i późne, tzw. przewlekłe. Jakie są między nimi różnice? Poznaj cechy każdego z rodzajów powikłań:
- ostre powikłania cukrzycy to takie zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu, które pojawiają się jako bezpośredni skutek wysokiego poziomu cukru we krwi;
- przewlekłe powikłania cukrzycy to choroby i dolegliwości, które mogą wystąpić nawet po kilku lub kilkunastu latach trwania choroby.
Warto pamiętać, że powikłania późne mogą być konsekwencją powikłań wczesnych, jeśli osoba chora nie podejmie szybko odpowiedniego leczenia.
Powikłania w zależności od typu cukrzycy
Wczesne i późne powikłania cukrzycy pojawiają się zarówno u osób chorych na cukrzycę typu 1., jak i typu 2. Niektóre z nich występują częściej w przypadku danego rodzaju schorzenia – tak jest np. z kwasicą ketonową, która dotyka przeważnie osób z cukrzycą typu 1. Z kolei charakterystyczne powikłania cukrzycy typu 2. to nefropatia cukrzycowa.
Jakie mogą być powikłania cukrzycy: wczesne i późne?
Do wczesnych (ostrych) powikłań cukrzycowych należą:
- hiperglikemia – to sytuacja, gdy poziom cukru we krwi jest zbyt wysoki, przyczyną może być źle dobrana dawka insuliny, niewłaściwa dieta, pominięcie dawki insuliny, zastosowanie leków wchodzących w interakcję z insuliną, przewlekła hiperglikemia ma poważne konsekwencje – zaburzenia metabolizmu i przemian biochemicznych w organizmie;
- hipoglikemia – to stan odwrotny do hiperglikemii, pojawia się wtedy, gdy poziom glukozy we krwi jest zbyt niski, przyczyną może być pominięcie posiłku lub przyjęcie zbyt dużej dawki insuliny;
- kwasica ketonowa – wynika bezpośrednio z hiperglikemii, jest zaburzeniem wynikającym z nagłego niedoboru insuliny i objawia się problemami z metabolizmem tłuszczów i białek oraz brakiem równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej, może prowadzić do śpiączki, a nawet śmierci;
- kwasica mleczanowa – to zaburzenie metaboliczne objawiające się nadmiernym gromadzeniem mleczanów w organizmie, u cukrzyków występuje stosunkowo rzadko i jest najczęściej spowodowane stosowaniem niektórych leków.
Najczęstsze powikłania cukrzycy późne to przede wszystkim:
- retinopatia cukrzycowa – uszkodzenie naczyń krwionośnych siatkówki oka wynikające ze zbyt wysokiego poziomu glukozy;
- neuropatia cukrzycowa – uszkodzenie nerwów wywołane stale utrzymującą się hiperglikemią
- nefropatia cukrzycowa – zwiększenie przepływu krwi przez nerki i gromadzenie się w kłębuszkach nerkowych substancji, które mogą spowodować niewydolność nerek;
- udar mózgu i zawał mięśnia sercowego wynikające ze zniszczenia naczyń krwionośnych pod wpływem nadmiernej ilości cukru we krwi;
- choroby układu krążenia – niedokrwistość, miażdżyca, zapalenie mięśnia sercowego, choroby tętnic obwodowych;
- zespół stopy cukrzycowej – zmiany wynikające z uszkodzenia mięśni, nerwów i naczyń krwionośnych, objawiają się zwiększoną podatnością na urazy i infekcje, drętwieniem, bólem, martwicą tkanek, w skrajnych przypadkach stopa cukrzycowa może być przyczyną amputacji.
Osoby z cukrzycą są także w większym stopniu narażone na infekcje, przede wszystkim grzybicze. Częściej cierpią również na choroby zębów i dziąseł. Co ciekawe, u diabetyków diagnozuje się więcej przypadków nowotworów, ale póki co, nie znaleziono uzasadnienia dla tego zjawiska. Możliwe, że wynika to z tego, że osoby chore na cukrzycę częściej się
Charakterystyczne objawy powikłań cukrzycy
Osoby cierpiące na cukrzycę szczególnie muszą uważać na to, co dzieje się z ich organizmami. Warto zwracać uwagę na wszelkie objawy złego samopoczucia – może być to sygnał, że doszło do zaburzeń.
Charakterystyczne objawy w przypadku wczesnych powikłań cukrzycy to:
- hiperglikemia – senność, suchość w jamie ustnej i uczucie pragnienia, częstomocz, zmęczenie, nawracające infekcje dróg rodnych i jamy ustnej;
- hipoglikemia – drżenie rąk, potliwość, przyspieszone bicie serca, uczucie lęku i niepokoju, silny, nagły głód, nudności, zaburzenia widzenia, utrata przytomności;
- kwasica ketonowa – biegunka, nudności, wymioty, osłabienie organizmu, obniżona temperatura ciała i ciśnienie tętnicze, przyspieszenie oddechu, senność, która może prowadzić do śpiączki;
- kwasica mleczanowa – odwodnienie, oddawanie małych ilości moczu, ból brzucha, nudności, wymioty, niższa temperatura ciała i ciśnienie.
Przy przewlekłych powikłaniach charakterystycznymi objawami są:
- retinopatia – pogorszenie ostrości i zaburzenia widzenia, pojawienie się w polu widzenia ciemnych pasków, pajęczyn, pasm, chmur, utrata wzroku;
- neuropatia – uczucie mrowienia i drętwienia w kończynach, swędzenie i pieczenie skóry, zmniejszona wrażliwość na ciepło, zimno i dotyk;
- nefropatia – zmęczenie, osłabienie, obrzęki, szary odcień cery, nadciśnienie tętnicze;
- stopa cukrzycowa – częste infekcje grzybicze, zmiana kształtu stopy, ból w pozycji leżącej, sucha skóra, osłabione czucie;
- udar mózgu – bełkotliwa mowa, trudności w poruszaniu, zaburzenia widzenia;
- zawał serca – ból w okolicy mostka, promieniujący na lewą stronę ciała, duszności, uczucie lęku.
U kogo mogą pojawić się powikłania cukrzycy?
Powikłania cukrzycy pojawiają się przede wszystkim u osób, u których choroba nie została zdiagnozowana lub jest nieprawidłowo leczona. Większość problemów zdrowotnych wynika, bezpośrednio lub pośrednio, ze zbyt wysokiego poziomu cukru we krwi. Współczesna diabetologia jest w stanie skutecznie poradzić sobie z tym problemem – wystarczy, że pacjent będzie przyjmował insulinę zgodnie z zaleceniami lekarza, prowadził zdrowy tryb życia, stosował odpowiednią dietę i spożywał posiłki o regularnych porach.
Pomijanie dawek insuliny, przyjmowanie zbyt dużych lub zbyt małych ilości lub samodzielne decydowanie o przerwaniu leczenia może prowadzić do rozwoju przewlekłych powikłań.
Jak zapobiegać ostrym i przewlekłym powikłaniom?
Odpowiednio szybko rozpoczęte leczenie pozwala u pacjentów chorych na cukrzycę zapobiec poważnym powikłaniom zdrowotnym. Diabetycy powinni także regularnie się badać – kluczowa w ich przypadku jest glikemia pozwalająca ocenić poziom glukozy we krwi. Osoby chore powinny raz do roku odwiedzać okulistę i nefrologa.
Podsumowanie
Większość chorób u pacjentów z cukrzycą można skutecznie wyleczyć. Terapia bywa jednak długotrwała i skomplikowana – tak jest np. w przypadku udarów i zawałów. Niektóre zmiany bywają też nieodwracalne, np. amputacja stopy cukrzycowej. Zamiast leczyć skomplikowane choroby i zaburzenia, zdecydowanie lepiej jest zadbać o wyrównanie cukrzycy i utrzymywanie odpowiedniego poziomu glukozy za pomocą przyjmowanej regularnie insuliny.
