Krzywa insulinowa jest standardowym badaniem wykonywanym u wszystkich pacjentów z podejrzeniem cukrzycy i zaburzeniem pracy trzustki. W połączeniu z tzw. krzywą cukrową pozwala uzyskać informację o stanie metabolizmu węglowodanów w organizmie. Jak wygląda badanie? Czytaj dalej!
Stopień przemiany węglowodanów ma wpływ na zdrowie całego organizmu. Długotrwale utrzymująca się hiperglikemia (czyli przecukrzenie), prowadzić może do wielu poważnych powikłań, a nawet zgonu. Zbyt wysoka glukoza może świadczyć o występowaniu cukrzycy – choroby cywilizacyjnej występującej zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Jednym ze skutecznych i miarodajnych narzędzi diagnostycznych jest krzywa insulinowa, pozwalająca na weryfikację prawidłowej pracy trzustki.
Krzywa insulinowa – po co wykonuje się badanie?
Krzywa insulinowa określa poziom insuliny wydzielany w odpowiedzi na podanie glukozy. Jest ona wykonywana u wszystkich tych, u których podejrzewa się występowanie cukrzycy. Problem z fizjologicznym wydzielaniem lub odpowiedzią tkanek na insulinę jest sygnałem o zaburzeniu metabolizmu węglowodanów.
Insulinooporność jest częścią tzw. zespołu metabolicznego, który najczęściej przebiega z otyłością lub nadwagą, zwiększonym ciśnieniem tętniczym i wysokim stężeniem glukozy we krwi. Aby ją zdiagnozować, wystarczy pobrać krew żylną, która będzie następnie badana w laboratorium.
Wczesnymi objawami, które kwalifikują do wykonania krzywej insulinowej, są:
- wzmożone oddawanie moczu (mikcja);
- swędzenie skóry;
- otyłość i nadwaga (BMI powyżej 30);
- nadciśnienie tętnicze;
- hipoglikemia poposiłkowa tzn. po spożyciu dania bogatego w węglowodany.
Wskazaniem do pilnego wykonania krzywej insulinowej i krzywej cukrowej jest także występowania hiperglikemii i cukrzycy w wywiadzie rodzinnym. Wynik badania uzyskuje się najczęściej na drugi dzień.
Oba te badania wykonuje się standardowo u kobiet spodziewających się dziecka, między 24. a 28. tygodniem ciąży. Ma to na celu wykrycie cukrzycy ciążowej mogącej powodować upośledzenia rozwoju płodu, w tym m.in. makrosomię.
Rola insuliny w organizmie
Insulina jest hormonem produkowanym przez komórki beta wysp Langerhansa trzustki. Bierze udział w metabolizmie węglowodanów, a jej uwolnienie do krwi prowadzi do zmniejszenia poziomu glukozy we krwi. Na tym jednak jej rola się nie kończy. Insulina odpowiedzialna jest także za przemianę cukrów w tłuszcze, a także syntezę białek. O insulinooporności mówi się, gdy tkanki stają się niewrażliwe na działanie tego hormonu.
Krzywa insulinowa – jak przebiega badanie?
Krzywa insulinowa stanowi wykres, na którym odczytać można informacje o tym, jak reaguje organizm na doustne przyjęcie glukozy. Podczas badania w pierwszym kroku pobierana jest krew żylna w celu oceny stężenia insuliny i glukozy na czczo. Następnie pacjent musi wypić roztwór glukozy (75 g), rozpuszczony w ok. 250 ml wody. Krew pobierana jest ponownie po upływie 1h i 2 h od spożycia roztworu w celu ponownej oceny stężenia glukozy i insuliny.
Ważne jest, aby na test obciążenia glukozą przyjść na czczo tzn. minimum 8 godzin od ostatniego posiłku. Nie mniej ważne jest powstrzymanie się od picia alkoholu i intensywnego wysiłku fizycznego na dobę przed badaniem. Na wynik może mieć też wpływ infekcja.
Krzywa insulinowa – normy
Trzypunktowa krzywa insulinowa jest punktem wyjścia do wykrycia cukrzycy. Norma insuliny na czczo nie powinna być większa niż 10 μIU/ml. Insulina po obciążeniu glukozą po upływie 1 h nie może być większa niż 50 μIU/ml, natomiast po 2 h 30 μIU/ml.
Aby diagnostyka była pełna, lekarze decydują się na wyliczenie tzw. współczynnika HOMA-IR. Określa on stosunek poziomu glukozy do poziomu insuliny. Na tej podstawie można w znacznym stopniu zbliżyć się do zdiagnozowania zjawiska insulinooporności.
Przyczyny insulinoodporności
Ryzyko pojawienia się oporności na insulinę bezpośrednio koreluje z nadwagą i otyłością. Czasami u osób cieszących się szczupłą sylwetką pojawia się tzw. tłuszcz trzewny, który także zwiększa ryzyko choroby. Jedną z przyczyn jest także nadmierne uwalnianie do krwi wolnych kwasów tłuszczowych. Zbyt wysokie ich stężenie sprawia, że organizm zaczyna traktować je jako źródło energii, zamiast cząsteczek glukozy.
Publikacje naukowe wskazują, że insulinooporność może mieć podłoże genetyczne. Jak się okazuje, może także występować jako choroba współtowarzysząca przy niedoczynności i nadczynności tarczycy, marskości wątroby, niewydolności nerek, akromegalii i nadciśnieniu tętniczym.
Czynniki ryzyka
Istnieje kilka czynników, które zwiększają prawdopodobieństwo oporności na insulinę. Są nimi m.in.:
- palenie papierosów;
- prowadzenie stresującego trybu życia;
- ciąża;
- nadużywanie alkoholu;
- długotrwałe przyjmowanie niektórych leków, w tym antykoncepcji hormonalnej, glikokortykosteroidów i niektórych diuretyków;
- nadmierna ilość tkanki tłuszczowej wokół brzucha;
- brak aktywności fizycznej i siedzący tryb życia;
- niezdrowa dieta. Mowa tu szczególnie o spożywaniu wysoko przetworzonych posiłków typu fast-food, potraw z wysokim indeksem glikemicznym, nasyconymi kwasami tłuszczowymi, piciu słodzonych napojów gazowanych i zbyt małej ilości błonnika w diecie.
Powikłania po nieleczonej insulinooporności
Problemy z prawidłowym działaniem insuliny i wysokim stężeniem glukozy we krwi należy leczyć. Zaniechanie leczenia lub zrezygnowanie z konsultacji lekarskiej może skutkować rozwojem wielu poważnych schorzeń, w tym m.in. cukrzycy typu 2., miażdżycy, a także zespołu policystycznych jajników.
Krzywa insulinowa – leczenie inuslinooporności
Sposób leczenia insulinooporności zależy od indywidualnego przypadku i występowaniu innych schorzeń. Najczęściej polega ono na redukcji masy ciała, wprowadzenia zdrowej i zbilansowanej diety, a także systematycznym kontrolowaniu poziomu glukozy i insuliny we krwi.
Czasami konieczne może okazać się wdrożenie farmakoterapii. Lekiem pierwszego rzutu jest metformina. Znajduje ona zastosowanie przede wszystkim u pacjentów powyżej 60. roku życia i kobiet po przejściu cukrzycy ciążowej.
Wykonanie krzywej insulinowej i cukrowej pozwalają na wykrycie insulinooporności i cukrzycy, szczególnie u ciężarnych. Należy udać się do lekarza i wykonać badania laboratoryjne, jeśli pojawią się pierwsze objawy mogące świadczyć o problemie z metabolizmem węglowodanów. Wczesne wykrycie patologii pozwala na wdrożenie skutecznych metod niefarmakologicznych i zapobieganie niektórym chorobom.
