Retinopatia cukrzycowa to poważne zaburzenie wzroku, które dotyka osoby chore na cukrzycę. Dowiedz się, jak zapobiegać tej chorobie i na jakie objawy zwrócić uwagę!
Osoby, które zauważają u siebie pogorszenie ostrości widzenia, sądzą zazwyczaj, że pora po prostu na mocniejsze okulary. W przypadku cukrzyków może być to jednak objaw poważnej choroby. Retinopatia cukrzycowa jest możliwa do wyleczenia, ale jeśli nie rozpoczniesz terapii odpowiednio szybko, zmiany mogą okazać się nieodwracalne. Dowiedz się, na co osoby z cukrzycą powinny zwracać szczególną uwagę i do jakiego lekarza udać się z pierwszymi objawami retinopatii.
Retinopatia cukrzycowa – choroba spowodowana uszkodzeniem naczyń w siatkówce oka
Retinopatia jest powikłaniem, które dotyka nawet 60% diabetyków, zarówno tych chorujących na cukrzycę typu 1, jak i cukrzycę typu 2. Główną przyczyną jest hiperglikemia, czyli zbyt wysoki poziom glukozy we krwi. Cukier powoduje zmiany w wielu narządach, w tym w obrębie gałki ocznej. Wysokie stężenie glukozy, w połączeniu z nadciśnieniem tętniczym, prowadzi do zwiększenia ilości płynów przepływających przez naczynia krwionośne. W efekcie dochodzi do zmian w siatkówce – tworzą się w niej nowe naczynia, które mają tendencję do pękania i krwawień.
Pierwsze objawy retinopatii cukrzycowej
Pogorszenie wzroku, zwłaszcza u osób starszych, nie jest zazwyczaj dolegliwością, którą łączy się bezpośrednio z cukrzycą. Diabetycy powinni jednak zwrócić szczególną uwagę na wszelkie niepokojące objawy. Dzięki nim można wykryć retinopatię na wczesnym etapie i szybko rozpocząć leczenie.
W przypadku retinopatii cukrzycowej charakterystycznymi objawami są:
- pogorszenie ostrości widzenia;
- dłuższy czas potrzebny na przyzwyczajenie się po przejściu z jasnego do ciemnego pomieszczenia lub odwrotnie;
- gorsze widzenie w nocy;
- nowe naczynia na powierzchni siatkówki lub tęczówki;
- czarne punkty lub plamki w polu widzenia;
- problemy z widzeniem kolorów – stają się one bledsze i trudniejsze do rozpoznania;
- zniekształcenia linii prostych i innych kształtów.
Co ważne, wszystkie te objawy nie muszą występować jednocześnie. U wielu osób pojawiają się pojedynczo. Zmiany są najczęściej stopniowe, ale trwałe.
Istnieją pewne czynniki ryzyka zwiększające prawdopodobieństwo zachorowania na retinopatię. Należą do nich m.in. choroby nerek, nadciśnienie tętnicze, problemy z cholesterolem, niedokrwistość, ostre infekcje, ciąża, palenie tytoniu.
Do jakiego lekarza się udać, gdy zauważysz u siebie pogorszenie wzroku?
Pacjent, który podejrzewa, że ma retinopatię, powinien w pierwszej kolejności udać się po poradę okulistyczną. Podczas wizyty konieczne jest poinformowanie okulisty, że jest się cukrzykiem.
Diagnostykę przeprowadza się za pomocą badania dna oka, po wcześniejszym podaniu pacjentowi kropel rozszerzających źrenice. W ten sposób lekarz może sprawdzić, czy nie pojawiły się niewidoczne i niewyczuwalne dla osoby chorej plamki krwi powstałe w wyniku pękania mikrotętniaków. Ten objaw oznacza wczesne stadium choroby. Bardzo często pęknięte mikrotętniaki same się wchłaniają i nie trzeba nawet rozpoczynać leczenia. Jeśli jednak w kolejnym badaniu zmiany będą nadal widoczne lub wręcz się rozwiną, okulista powinien zadecydować o zastosowaniu odpowiednich środków. Lekarz może zlecić także dodatkowe badania okulistyczne, np. angiografię czy tomografię plamki oka.
Z racji tego, że diabetycy znajdują się w grupie ryzyka, powinni regularnie odwiedzać okulistę. Badanie dna oka należy w ich przypadku wykonywać raz w roku.
Czy w każdym przypadku możliwe jest leczenie retinopatii cukrzycowej?
W medycynie wyróżnia się trzy rodzaje choroby: retinopatię nieproliferacyjną (prostą), przedpoliferacyjną i proliferacyjną. Niestety, nie w każdym przypadku leczenie jest możliwe i skuteczne.
Retinopatia nieproliferacyjna
Retinopatia nieproliferacyjna jest najłagodniejszą odmianą choroby. Pojawia się u osób, u których glikemia jest zazwyczaj wyrównana, ale dochodzi od czasu do czasu do jej wahań. Zmiany w obrębie dna oka są niewielkie i można je nie tylko zahamować, ale także cofnąć. Ważna jest tu nie tylko współpraca z lekarzem, ale także samokontrola i zwracanie uwagi na jakiekolwiek niepokojące objawy.
Retinopatia przedproliferacyjna a proliferacyjna
Retinopatia przedproliferacyjna to stan pośredni, w którym pojawia się obrzęk i zaburzenia widzenia. Retinopatia proliferacyjna jest znacznie poważniejszym powikłaniem cukrzycy. Zmiany w siatkówce oka są na tyle głębokie, że nie jest możliwy powrót do stanu pierwotnego. Jedyne, co może zrobić lekarz, to zahamowanie dalszego rozwoju choroby. Leczenie cięższych przypadków retinopatii jest znacznie bardziej inwazyjne i grozi pogorszeniem jakości widzenia. Lekarze stosują wówczas zabieg witrektomii, czyli wycięcie i usunięcie całego ciała szklistego z wnętrza gałki ocznej.
Jak wykorzystuje się laseroterapię do leczenia retinopatii?
Zabiegi laserowe można zastosować u osób z lżejszą postacią retinopatii. W laseroterapii stosuje się lasery koagulacyjne, których można użyć na dwa sposoby:
- do zabiegów metodą ogniskową – sprawdzają się one w przypadku leczenia obrzęku plamki, zabieg polega na przypalaniu uszkodzonych naczyń, zamykaniu ich i uszczelnianiu, ta metoda pozwala ograniczyć ryzyko pogorszenia wzroku po zabiegu o około 50% w porównaniu z metodą panfotokoagulacyjną;
- do zabiegów metodą panfotokoagulacyjną – w takich przypadkach lasera używa się na całą powierzchnię oka, z wyjątkiem jego środkowej części, fotokoagulacja ma na celu zniszczenie obszary niedokrwienia w siatkówce i cofnięcie się niekorzystnych zmian.
Jaki jest cel laseroterapii?
Jeśli rozważasz poddanie się laseroterapii, pamiętaj, że ten zabieg nie ma na celu przywrócenia ostrości wzroku. Wręcz przeciwnie, u pacjentów po zabiegu często dochodzi do pogorszenia wzroku, zmniejszenia kąta widzenia czy wrażliwości na kolory. Cel laseroterapii jest jednak inny – ma ona służyć przede wszystkim uratowaniu pacjenta przed całkowitą utratą wzroku.
Czym grozi nieleczona retinopatia cukrzycowa?
Niekontrolowany rozwój retinopatii może spowodować, że nawet najnowocześniejsze zabiegi laserowe nie pomogą w zahamowaniu i odwróceniu zmian. Każda osoba chora na cukrzycę powinna uważnie kontrolować swój stan zdrowia i zwracać uwagę na wszelkie niepokojące objawy. Nieleczona retinopatia cukrzycowa może grozić nawet ślepotą. Choroba ta często prowadzi także do pojawienia się innych schorzeń i zaburzeń u pacjentów z cukrzycą, np.:
- krwotoku do ciała szklistego – wysięk krwi powoduje wówczas, że osoba chora widzi przed sobą różnej wielkości plamki, w niektórych przypadkach mogą one całkowicie przesłonić pole widzenia;
- jaskry neowaskularyzacyjnej spowodowanej przewlekłym niedotlenieniem siatkówki oka;
- powstania tkanki bliznowatej na dnie oka i odwarstwienia siatkówki.
Retinopatia cukrzycowa – podsumowanie
Jeśli chorujesz na cukrzycę, twoim zadaniem jest nie tylko dbanie o wyrównanie glikemii. Wysoki poziom cukru wpływa na twój organizm na wiele sposobów, dlatego ważne jest uważne obserwowanie swojego samopoczucia. Jeśli cokolwiek dzieje się z twoim wzrokiem, nie zwlekaj z pójściem do lekarza – na wizytę u okulisty umówisz się bez skierowania. Wcześnie rozpoznana retinopatia to większa szansa na wyleczenie i powrót do pełnego zdrowia.
