Standardowe badanie, jakim jest krzywa cukrowa, wykonuje się w celu oznaczeniu poziomu cukru we krwi. Jest to narzędzie wykorzystywane w celu diagnostyki chorób o podłożu metabolicznym. Na czym polega krzywa cukrowa? Normy poznasz w tekście!
Test obciążenia glukozą zlecany jest przede wszystkim osobom podejrzanym o rozwój cukrzycy, a także kobietom w ciąży. Pozwala na ocenę pracy trzustki. Komórki beta wysp Langerhansa tego organu odpowiedzialne są za wydzielanie insuliny, czyli hormonu regulującego stężenie cukru we krwi. Wystarczy próbka krwi, aby móc ocenić poziom glukozy na czczo lub po posiłku. Czemu służy krzywa cukrowa? Normy pozwalają na wykrycie cukrzycy typu 2. Sprawdź, jak przebiega test!
Krzywa cukrowa – normy. Jak wykonuje się test?
Badanie krzywej cukrowej polega na trzykrotnym sprawdzeniu stężenia glukozy we krwi. Pierwszy pomiar wykonywany jest na czczo. Następnie pacjent wypija roztwór glukozy 75 g (rozpuszczone w ok. 250 ml wody). Kolejny raz krew pobierana jest po upływie 1 h i 2 h od momentu wypicia roztworu. Na badanie należy przyjść na czczo. Wynik badania uzyskuje się przeważnie na drugi dzień.
Jak należy przygotować się do badania?
Na ok. 8–12 godzin przed badaniem należy zjeść lekki posiłek, najlepiej mało obfity w węglowodany. Co więcej, na dobę przed oznaczeniem stężenia glukozy zaleca się zrezygnować z aktywności fizycznej, palenia papierosów i spożywania alkoholu. Aby wynik był miarodajny, nie zaleca się przychodzić na pobranie krwi z infekcją wirusową czy bakteryjną. Może to zaburzyć odczyt. O czym informuje krzywa cukrowa? Normy pozwalają stwierdzić ewentualne upośledzenie pracy trzustki.
Krzywa cukrowa – inne nazwy
Badanie krzywej cukrowej ma kilka innych nazw, w tym:
- doustny test obciążenia glukozą;
- test tolerancji glukozy;
- test OGTT (ang. oral glucose tolerance test);
- krzywa glikemiczna.
Krzywa cukrowa – normy i interpretacja wyników
Poziom glukozy we krwi po obciążeniu wiele mówi o pracy trzustki. Na czczo powinien on wynosić między 70 a 99 mg/dl (3,9-5,5 mmol/l). Aby móc potwierdzić cukrzycę, stężenie tego cukru w co najmniej dwóch pomiarach musi być wyższe niż 126 mg/dl (7,0 mmol/l).
Po upływie 2 h od wypicia 75 g glukozy glikemia nie powinna być wyższa niż 140 mg/dl (7,8 mmol/l). Wynik powyżej 200 mg/dl bezsprzecznie wskazuje na cukrzycę. Warto jednak pamiętać o tym, aby interpretację wyników pozostawić swojemu lekarzowi i nie diagnozować się na tzw. własną rękę. Samo badanie trwa długo, dlatego warto w czasie oczekiwania na kolejne pobranie posłuchać muzyki czy też poczytać książkę lub czasopismo.
Krzywa cukrowa w ciąży
Każda ciężarna pomiędzy 24. a 28. tygodniem ciąży powinna wykonać krzywą cukrową. Normy muszą być szczególnie monitorowane. Doustny test tolerancji glukozy pozwala na wykrycie cukrzycę ciążową, a także określa ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 po porodzie.
Fizjologiczny poziom cukru we krwi na czczo jest kluczowy dla prawidłowego rozwoju płodu, a także dla samej matki. Wynik krzywej cukrowej powyżej normy może oznaczać szereg komplikacji, w tym przede wszystkim wady rozwojowe dziecka, w tym makrosomię, czyli wysoką masę urodzeniową.
Glikemia na czczo jest istotna również dla samej rodzącej. Wysokie stężenie glukozy zwiększa ryzyko rozwiązania ciąży poprzez cesarskie cięcie.
Badanie poziomu cukru jest szczególnie ważne dla kobiet, które:
- są otyłe lub mają nadwagę (BMI powyżej 30);
- mają powyżej 35 lat;
- cierpią na zespół policystycznych jajników;
- mają w najbliższej rodzinie przypadki cukrzycy typu 2;
- palą papierosy;
- chorują na nadciśnienie tętnicze.
Stan przedcukrzycowy. Jakie są czynniki ryzyka?
Podwyższony poziom glukozy we krwi może świadczyć o stanie przedcukrzycowym. Nie oznacza to jeszcze pełnoobjawowej cukrzycy. Jest on diagnozowany, jeśli wynik stężenia glukozy na czczo będzie wyższy niż 99 mg/dl. Taki stan określany jest również jako nieprawidłowa tolerancja glukozy.
Stan przedcukrzycowy nie daje żadnych specyficznych objawów. Na ogół rozpoznawany jest przypadkowo podczas badań kontrolnych.
Do czynników ryzyka pojawienia się stanu przedcukrzycowego zalicza się m.in.:
- mała lub brak aktywności fizycznej;
- historia cukrzycy typu 2 w rodzinie;
- hiperlipidemię, szczególnie wysokie stężenie cholesterolu i trójglicerydów;
- otyłość i nadwaga;
- nadciśnienie tętnicze;
- niektóre schorzenia natury ginekologicznej.
Aby zwiększyć swoją aktywność fizyczną, warto jest zacząć od prostych czynności, jak np. wybieranie schodów zamiast windy czy zrezygnowanie z trammwaju na rzecz roweru czy spaceru. Dla osób bardziej doświadczonych poleca się cięższe treningi, np. trening piłki nożnej czy siatkówkę, które pozwolą zadbać o lepszą wydolność organizmu.
Jak leczyć stan przedcukrzycowy?
Co jeśli podczas badania krzywej cukrowej normy zostaną przekroczone? Wynik świadczący o stanie przedcukrzycowym nie jest jeszcze wyrokiem rozwoju poważnej choroby metabolicznej. Jest to jednak wyraźny sygnał alarmowy dla organizmu. Na tym etapie wdrożenie odpowiednich kroków, pozwoli na uniknięcie cukrzycy.
Rekomendowanym postępowaniem jest:
- zmiana nawyków żywieniowych – dieta osoby z podwyższonym stężeniem glukozy we krwi powinna być niskowęglowodanowa (z niskim indeksem glikemicznym), niskotłuszczowa i z dużą zawartością błonnika. Od wielu dekad wzorem diety zbliżonej do ideału jest kuchnia śródziemnomorska;
- wdrożenie lub zwiększenie aktywności fizycznej – codzienny wysiłek nie musi oznaczać trudnych i katorżniczych treningów siłowych. Wystarczy codzienny, dłuższy spacer, zmiana samochodu na rower, wybór schodów zamiast windy itd.;
- zrezygnowanie z wysoko przetworzonej żywności, w tym dań typu fast food, napojów gazowanych i słodyczy;
- ograniczenie stresu w codziennych sytuacjach — pomocna może okazać się joga i medytacja,
- częste badanie glukozy;
- farmakologia – w skrajnych przypadkach lekarz może zdecydować się na przepisanie leku o nazwie metformina. Jest ona rekomendowana osobom cierpiącym na insulinooporność.
Cukrzyca – choroba cywilizacyjna
Podwyższone normy krzywej cukrowej w niektórych przypadkach oznaczają jedno – cukrzycę. Jeśli w 120 minut od wypicia glukozy cukier we krwi osiąga wartość powyżej 200 mg/dl, a wynik ten jest powtarzalny, wówczas żaden diabetolog nie ma wątpliwości. Cukrzyca określana jest mianem choroby XXI wieku. Cierpi na nią ponad 400 mln osób na całym świecie. W Polsce diabetyków jest ponad 3 mln, a kolejny milion nie zdaje sobie sprawy z choroby.
Przyczyn rozwoju choroby może być wiele, jednak najczęściej jest to wypadkowa czynników genetycznych i środowiskowych.
Cukrzyca jest przewlekłą chorobą, co oznacza, że nie da się wyleczyć jej przyczyn. Można jedynie złagodzić lub zniwelować jej symptomy. Celem dla lekarzy jest utrzymanie poziomu cukru we krwi na prawidłowym poziomie, nieprzekraczającym wartości 99 mg/dl. W zależności od typu cukrzycę można leczyć farmakologicznie (głównie poprzez przezskórne lub domięśniowe podanie insuliny) lub dzięki zmianie nawyków żywieniowych i stylu życia.
Objawy cukrzycy
Kiedy warto wykonać krzywą cukrową? Normy trzeba kontrolować, zwłaszcza gdy zauważysz niepokojące symptomy. Do typowych objawów cukrzycy zalicza się:
- wzmożone pragnienie,
- potrzeba częstego oddawania moczu,
- mrowienie dłoni,
- bóle głowy,
- uczucie suchości w ustach,
- konieczność mikcji w nocy,
- permanentne zmęczenie fizyczne,
- problemy z koncentracją,
- rozkojarzenie.
Jak widać, część z tych objawów nie jest specyficzna i pasuje do wielu jednostek chorobowych. W związku z tym ważne jest, aby wykonać badanie poziomu glukozy minimum raz w roku.
Dlaczego diagnostyka jest tak istotna?
Przedłużająca się hiperglikemia (przecukrzenie) może być wyjątkowo niebezpieczna dla zdrowia, a nawet życia człowieka. Wysokie stężenie glukozy we krwi na czczo oraz po 2 godzinach od wypicia roztworu glukozy może prowadzić o poważnych upośledzeń funkcjonowania narządów wewnętrznych, w tym naczyń krwionośnych, serca, nerek, a także obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego. W skrajnych przypadkach hiperglikemia może prowadzić nawet do śpiączki, a następnie zgonu.
Normy krzywej cukrowej są standardowym narzędziem diagnostycznym w celu diagnostyki cukrzycy, a także insulinooporności. Badanie to wykonuje się w momencie, gdy poziom glukozy na czczo jest znacznie podwyższony. Jak widać, nawet przekroczenie norm nie świadczy o cukrzycy typu 2. Wczesne wykrycie jakichkolwiek nieprawidłowości, daje większe szanse na zapobieżenie najgorszemu. Należy jednak pamiętać o systematycznych badaniach kontrolnych i prowadzeniu zdrowego stylu życia.
