Hemoglobina glikowana jest wskaźnikiem stężenia glukozy we krwi. Zbadanie jej pozwala np. ocenić skuteczność działania leczenia. Do badania pobiera się krew żylną. Jeśli wynik wyjdzie powyżej 7%, należy wyrównać cukier we krwi.
Do określenia hemoglobiny glikowanej wykonuje się specjalne badania. Powstaje na wskutek połączenia glukozy z hemoglobiną. Im więcej przyłączy się do hemoglobiny, tym wyższy poziom cukru we krwi. Oznaczenie poziomu HbA1c pokazuje średnią wartość cukru w przeciągu 3 miesięcy.
Czym jest hemoglobina glikowana?
Hemoglobina jest białkiem, elementem krwinki czerwonej. Odpowiada za transport tlenu po całym organizmie przez krew. Oznaczenie HbA1c wskazuje na hemoglobinę glikowaną. Hemoglobina glikowana powstaje podczas procesu łączenia się glukozy z hemoglobiną. Dochodzi do glikacji, czyli przyłączenia się tych dwóch elementów. Ich związek trwa 120 dni i tyle trwa życie jednego z erytrocytów. Dlatego okres 2-3 miesięcy poprzedzający badanie jest najlepszy do określenia tego, czy cukier przekroczył normę. Jeśli krew będzie bogatsza w cukier, oznacza to, że HbA1c we krwi wzrośnie.
Osoby z cukrzycą powinny regularnie wykonywać badanie poziomu hemoglobiny glikowanej. Rzetelniej odzwierciedla średnie stężenie glukozy od pomiaru glukometrem, jeśli leczenie jest długofalowe. Pokazuje również, czy zastosowana terapia działa oraz czy przestrzegasz zaleceń lekarza, by obniżyć poziom glikemii.
Jak wygląda badanie HbA1c?
Badanie HbA1c nie wymaga specjalnego przygotowania się. By wynik nie był zawyżony, najlepiej bądź na czczo. Oznacza to, że ostatni posiłek mogłeś zjeść najpóźniej 8 godzin przed badaniem. W jego trakcie zostanie pobrana, a następnie przekazana do analizy, próbka twojej krwi z żyły łokciowej.
Wysoka wartość HbA1c nie musi być spowodowana zaburzeniem glikemii. Jeśli cierpisz na niedokrwistość z niedoboru żelaza, niedokrwistość hemolityczną bądź niedawno wywołano u ciebie krwotok, wynik badania hemoglobiny glikowanej może być dodatni, wskazujący na wysokie stężenie HbA1c.
Czas oczekiwania na wyniki zależy od laboratorium. Najczęściej są dostępne w następnym dniu roboczym.
Kto powinien wykonać badanie stężenia hemoglobiny glikowanej?
Badanie zleca lekarz, jeśli podejrzewa ryzyko rozwoju cukrzycy lub pacjent skarży się na:
- senność i osłabienie;
- nagłą utratę masy ciała;
- ciągły głód i pragnienie;
- częste oddawanie moczu;
- suchość w ustach.
Jeśli już wcześniej zdiagnozowano chorobę metaboliczną, wykonuje się badanie w celu monitorowania przebiegu cukrzycy.
Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (PDT) zaleca, by wykonywać badania 3-4 razy w roku przez osoby z cukrzycą typu 1. lub słabo kontrolowaną 2. W przypadku dobrze monitorowanej cukrzycy typu 2. sugeruje się badanie 2 razy do roku.
Oprócz tego lekarz może zlecić badanie:
- gdy występują nieprawidłowości w poziomie glukozy na czczo lub w momencie testu OGTT;
- by ocenić prawdopodobieństwo wystąpienia stanu przedcukrzycowego, np. upośledzona tolerancja glukozy;
- by sprawdzić ryzyko powikłań cukrzycy m.in. nefropatia, stopa cukrzycowa, retinopatia;
- w celu oceny długotrwałej hiperglikemii;
- by sprawdzić, czy pacjent z cukrzycą typu 1. utrzymuje odpowiednie stężenie cukru przy danych dawkach insuliny;
- aby ocenić skuteczność długoterminowego leczenia cukrzycy doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi u osób z typem 2. wraz z zespołem metabolicznym lub bez niego.
Norma hemoglobiny glikowanej
Norma HbA1c dla osób niechorujących na cukrzycę, średnie stężenie glukozy we krwi wynosi 4-6%. Cukrzycy w większości utrzymują poziom poniżej 7% (53 mol/mol). Osoby dorosłe z cukrzycą typu 1. i krótkotrwałą typu 2. oraz dzieci i młodzież z chorobą metaboliczną utrzymują poziom nie większy niż 6,5% (48 mmol/mol). Seniorzy, osoby starsze, chore na cukrzycę od ponad 20 lat z powikłaniami cukrzycowymi, a także innymi chorobami współistniejącymi oscylują poniżej 8% (64 mmol/mol). Kobiety ciężarne w I trymestrze oraz kobiety starające się o dziecko z cukrzycą przedciążową nie osiągają więcej niż 6,5% (48 mmol/mol). Ciężarne w II i III trymestrze utrzymują poziom poniżej 6% (42 mmol/mol).
Eksperci z PDT sądzą, że utrzymanie HbA1c poniżej 7% sprawia, że możesz bez obaw cieszyć się zdrowiem. Pozwala wyrównać gospodarkę węglowodanową i uniknąć nieprzyjemności związanych z cukrzycą
Norma HbA1c w czasie ciąży
Na przebieg ciąży oraz zdrowie dziecka wpływ ma wiele czynników, m.in. jest to cukrzyca. Prawidłowe stężenie hemoglobiny glikowanej powinno być mniejsze niż norma, gdy kobieta planuje ciążę, a w przypadku II lub III trymestru poziom powinien wynosić mniej niż 6%.
Jeśli wartość jest wyższa niż 6,5%, nie należy podejmować decyzji o powiększeniu rodziny. W takich chwilach prawdopodobieństwo poronienia lub wad rozwojowych u dziecka jest bardzo duże. Poziom HbA1c powinnaś sprawdzać co 6 tygodni.
Wysoki wynik badania
Przekroczenie normy wartości hemoglobiny glikowanej oznacza zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia hiperglikemii. Badanie nie zawsze jest jednak prawidłowe. Nie tylko podwyższony poziom cukru wykazuje zwiększenie wyniku. Wpływ mają również schorzenia, które skracają długość życia krwinki czerwonej. Twój organizm może mieć za dużo witaminy E i C, co prowadzi do zaburzenia procesu glikacji hemoglobiny. Jeśli ostatnimi czasy towarzyszy ci stres, wydziela się kortyzol i adrenalina. One również zaburzają diagnostykę.
Aby obniżyć poziom glukozy we krwi, warto:
- jeść częściej a mniej;
- wybierać produkty z niskim indeksem glikemicznym;
- pić więcej wody;
- zwiększyć aktywność w ciągu dnia.
Oprócz tego konieczna jest wizyta u diabetologa, ponieważ może to być sygnał źle działającego leku lub wskazanie do zmiany na inną metodę. Jeśli jesteś cukrzykiem, badaj się regularnie, by uniknąć rozwoju powikłań choroby.
